صافی کف پا یا در اصطلاح پزشکی، پس پلانوس، یا پرونیشن کف پا که به چرخش رو به داخل یک یا هر دو کف پا گفته می‌شود، به حالتی اطلاق می‌شود که کف پا با زمین تماس کامل دارد و هیچ قوسی ندارد.
کف پای صاف در اکثر موارد هیچ علامتی ندارد و بر توانایی بیمار برای انجام فعالیت‌های روزمره نیز تاثیر چندانی نمی‌گذارد. صافی کف پای کودکان تا شش سالگی عادی است، چون استخوان‌ها و رباط‌های کف پا، قوس و گودی را به آهستگی ایجاد می‌کند. اما گاهی کف پا تا دوران بزرگسالی صاف می‌ماند و البته غالباً علامتی ندارد. بااین حال صافی کف پای برخی بیماران دردناک است و توانایی بیمار را برای راه رفتن، دویدن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا ورزش کردن مختل می‌کند. همچنین صافی کف پا گاهی پی‌آمد بیماری یا آسیب دیدگی است و مشکلاتی را برای راه رفتن، دویدن یا ایستادن طولانی مدت ایجاد می‌کند.
صافی کف پا غالباً به درد مچ یا کف پا دامن می‌زند، پا به سرعت خسته می‌شود و پاشنه و گودی کف پا به راحتی درد می‌گیرد. این عارضه باید در اولین فرصت درمان شود، در غیر این صورت بیمار دچار درد شدید و بدشکلی دائمی کف پا می‌شود
انواع کف پای صاف
سه نوع کف پای صاف در انسان ها وجود دارد. دانستن نوع صافی کف پای فرزندتان به شما و پزشک کمک می کند بهترین درمان صافی کف پا را برای او در نظر بگیرید.
– کف پای صاف انعطاف پذیر
تقریبا تمام کودکانی که کف پای آن ها صاف است، پاهای هایپرموبل یا به شدت انعطاف پذیری دارند. این حالت همراه با درد نیست، موجب از کار افتادگی نمی شود، نیاز به درمان ندارد و هر دو کف پا را درگیر می کند.
– صافی انعطاف پذیر و تاندون کوتاه
به ندرت در کودکان اتفاق می افتد، هر دو پا را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب درد و از کار افتادگی پا در کودک می شود.
– صافی خشک
این مدل صافی از انواع صافی های دیگر کمتر رایج است. افرادی که مشکلات استخوانی پا دارند، معمولا به آن مبتلا می شوند. از هر ۴ نفری که این نوع صافی کف پا را دارد، ۱ نفر دچار درد و از کار افتادگی می شود. در نیمی از موارد، هر دو پا بدین شکل است.

توجه
بسیاری از کودکان خردسال کف پای صافی دارند که به آن عارضه کف پای صاف قابل انعطاف گفته می‌شود. هنگامی که کودک می‌ ایستید کف پایش صاف دیده می‌شود. اما هنگامی که کودک پایش را بلند می‌کند قوس کمی نمایان می‌شود. در اکثر موارد با بالا رفتن سن کودک قوس کف پایش نیز کامل‌ تر می‌شود.
علل
کف پای صاف ارثی است. اگر کف پا از ابتدا صاف نباشد و بعداً صاف شود، احتمالاً علل زیر باعث این ناهنجاری شده است:
• بیماری‌های التهابی مفصل (آرتریت)
• پارگی تاندون
• بیماری سیستم عصبی یا عضلات، برای مثال فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی که باعث ضعیف شدن عضلات می‌شود.
صافی کف پا به ندرت پی‌آمد ابتلا به عارضه‌ای به نام ائتلاف تارسال است. این عارضه باعث می‌شود که استخوان‌های کف پا به شیوه‌ای غیرعادی به هم متصل شود و در نتیجه کف پا صاف و سفت شود. ائتلاف تارسال معمولاً مشخص است و در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود.
علائم صافی کف پا متغیر است و بستگی به شدت عارضه دارد.
برخی بیماران، به ویژه افرادی که کف پایشان به سمت داخل چرخیده است و به اصطلاح اور پرونیشن دارند، متوجه توزیع غیریکنواخت وزن می‌شوند. علامت اور پرونیشن ساییدگی سریع و غیریکنواخت پاشنه کفش است. اور پرونیشن به مفصل مچ پا و تاندون آشیل، تاندون پشت مچ پا، آسیب می‌زند. صافی کف پا گاهی با سفتی کف پا و درد قسمت‌های زیر همراه است:
• بخش داخلی مچ پا
• گودی کف پا
• ساق پا
• زانو
• مفصل ران
• کمر و پشت بدن
چه زمان برای صافی پا درکودکان به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر مواقع صافی پا در کودکان بر اثر طی زمان از بین خواهد رفت. چنانچه حتی یکی از موارد ذیل را مشاهده کردید به پزشک متخصص ارتوپد اطفال مراجعه فرمائید.
صافی در سن چهار سالگی
درد در پا، زانو و کمر
نگرانی از وضعیت پای کودک
داشتن سابقه صافی کف پا در خانواده
صاف بودن کف یکی از پاها
مشاهده خستگی هنگام فعالیتهای ورزشی
درمان
این عارضه اگر درمان نشود در طولانی مدت باعث انحراف زانو به داخل و زانوی ضربدری میشود
انحراف مچ پا و دردهای مفصل را نیز به دنبال دارد
در مراحل ابتدایی از کفی و کفشهای طبی که قوس را در کف پا ایجاد و باعث حفظ راستای قامتی میشوند میتوان استفاده نمود و در کنار آن از تمرینات کاردرمانی به منظور کشش و تقویت عضلات کف پا نیز استفاده میشود در مراحل پیشرفته تر و استثنایی ممکن است نیاز به جراحی هم باشد.
صباح محمدی – کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشی