در یک تعریف ساده جرایم اینترنتی، جرایمی هستند که در فضای مجازی به وجود می‌آیند. منظور از فضای مجازی فضایی است که خدمات به صورت اطلاعات الکترونیک مبادله می شود؛ بنابراین در یک تعریف گسترده جرایم مجازی به فعل یا ترک فعلی که از طریق یا کمک به سیستم‌های کامپیوتری و اینترنتی رخ می‌دهد قلمداد می‌شود.

انواع جرائم فضای مجازی:
در حقوق ایران مجلس قانونی تحت عنوان قانون جرایم رایانه‌ای را به تصویب رسانده است که در آن اکثر جرائم رایانه‌ای تبیین گشته است. با توجه به این قانون در یک تقسیم‌بندی کلی جرایم فضای مجازی به سه دسته تقسیم می شود که عبارت است از:

جرایم سنتی: در قالب فضای مجازی که شامل کلاهبرداری، جعل، افترا، هتک حرمت و… می شودکه مصادیق آن در غیر از قالب فضای مجازی نیز نموده داشته و در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است.

جرایم فضای مجازی سایبری که مختص قضا های اینترنت است مانند شنود غیرمجاز، دستکاری و تخریب‌ داده های اینترنتی و…

جرم از طریق کامپیوتر که وابستگی به حضور اینترنت ندارد مانند جرم حمل اسناد و

مصادیق جرایم رایانه اینترنتی:
مجرمان مجازی یا سایبری برخلاف مجرمان سنتی از هوش و ذکاوت بالایی برخوردار هستند به همین دلیل هر روز تعداد زیادی از جرم های فضای مجازی نمود پیدا می‌کند که در قانون رایانه‌ای از آنها نام برده نشده است. در ادامه مهمترین مصادیق جرائم فضای مجازی که در قانون جرایم رایانه ای از آن ها نام برده شده بیان می گردد.

دسترسی به داده‌های رایانه‌ای به صورت غیرمجاز:
در این جرم بزهکار با نقص تدابیر امنیتی اقدام به دستیابی به داده هایی می کند که حفاظت شده است. برای مثال فرد مجرم با هک کردن سایت به اطلاعات محرمانه و حفاظت شده در آن سایت دست می یابد.

شنود غیرمجاز:
در این جرم مجرم از اطلاعاتی که توسط سامانه‌های رایانه‌ای، مخابراتی و… در حال انتقال است شنود و استفاده می نماید. مهمترین مصداق شنود غیر مجاز دسترسی به رمز عبور پست الکترونیک و خواندن پیام های موجود در آن است.

جاسوسی رایانه‌ای:
بزهکار در این جرم به داده های سری و محرمانه اینترنتی دسترسی پیدا کرده و بعد از دسترسی به این اطلاعات اقدام به انتشار برای افرادی می نماید که حق و صلاحیت دسترسی به این اطلاعات را ندارند.

جعل مجازی:
آیا تا به حال با این خبر مواجه شدید که کارمند بانک با دسترسی به حساب های بانکی اقدام به دستکاری متقلبانه اطلاعات حساب ها می کند یا دانشجو از طریق هک سایت دانشگاه به دستکاری نمرات دانشجو ها می پردازد. همه این موارد که با تغییر داده های اینترنتی و رایانه به صورت متقلبانه صورت می گیرد جعل رایانه‌ای نام دارد.

سرقت اینترنتی: سرقت اینترنتی مانند سرقت معمولی است با این تفاوت که مجرم در این سرقت داده‌های اطلاعاتی متعلق به دیگری را می رباید و از آنها سوء استفاده می کند، مانند فردی که با ورود به سامانه دانشگاهی اقدام به دریافت اطلاعات دانشجویان و اساتید می پردازد.

کلاهبرداری رایانه‌ای:
تحصیل مال یا منفعت از طریق وارد کردن، محو، مختل کردن سامانه ها، ایجاد یا متوقف کردن داده ها به صورت غیرمجاز از طریق سامانه های رایانه ای، مخابراتی یا مغناطیسی کلاهبرداری اینترنتی می‌گویند. بارزترین مصداق کلاهبرداری اینترنتی همواره در اخبار و مراجع قانونی به آن تذکر جدی داده شده است کلاهبرداری از طریق ایجاد صفحه تقلبی بانک در هنگام پرداخت اینترنتی است که در این حالت با به دست آوردن رمز دوم و اطلاعات حساب اقدام به تحصیل مال نامشروع می کنند.

جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی:
دسته دیگری از جرائم که در قانون به آن پرداخته شده جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی است. به عبارت بهتر در این قانون با هرزه نگاری های رایانه ای نیز برخورد شده است که مهمترین مواردی که در این قانون جرم انگاری شده است عبارت است از:
نشر اکاذیب: اگر فردی در فضای مجازی حرفی را به فردی که دارای جایگاه است نسبت دهد با این قصد و نیت که به جایگاه وی آسیب زند جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای محقق شده است؛ بنابراین مثل نشر اکاذیب عبارت است از اینکه اعمالی بر خلاف حقیقت و با قصد اضرار به آن ها یا تشویش اذهان عمومی به افرادی نسبت دهیم.
اشاعه فحشا و منکرات: اگر در فضای اینترنت افراد را به انجام اعمالی که بر خلاف عرف و اخلاق عمومی است تشویق کنند مصداق بارز جرم اشاعه فحشا است.
استفاده ابزاری از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوا، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی.
نحوه شکایت از جرایم فضای مجازی:
در حوزه جرایم رایانه‌ای و اینترنتی روزانه پرونده‌های متعددی مطرح است چرا که جرایم فضای مجازی دنیای
متنوعی از جرائم را در بر می گیرد در صورتی که شما در دام یکی از این بزهکاران اینترنتی افتادید می‌توانید از طریق سامانه ثنا اقدام به ثبت شکایت کنید. بعد از طرح شکایت شما باید به دادسرای جرائم رایانه‌ای مراجعه کنید بعد از بررسی ادله شما در دادسرا برای رسیدگی، پرونده به دادگاه ارجاع می شود.
تهیه و تنظیم. دکتر مهدی یوسفی