متاتارسوس ادکتوس یک بیماری بدشکلی مادرزادی که درپنجه پا رخ میدهد وباعث انحراف وخمیدگی و چرخش پنجه پا به داخل می شود به صورتی که شکل پنجه به شکل C انگلیسی می شود.این انحراف که چرخش پا به داخل متاتارسال اتفاق می افتد و بر روی انگشتان پا تأثیرگذاراست وانگشتان به سمت داخل جمع می شود بدشکلی است که برروی ناحیه میانی پا رخ می دهد.
تشخیص عارضه متاتارسوس ادکشن بوسیله حالت ظاهری پنجه پا وعمدتا تشخیصات کلینیکی انجام می شود. علت این عارضه به صورت قطعی ناشناخته است اما فشار وطرز قرارگیری ناصحیح پنجه پا می تواند یکی ازدلائل بروز این عارضه باشد. عوامل ارثی هم می تواند درایجاداین عارضه نقش داشته باشند.
علت
علت چرخش پنجه پا به داخل موقعیت قرارگیری پنجه هنگام شکل گیری پا دررحم مادر است براثرمواردزیر پنچه دچارانحراف می شود:
۱- ناحیه تحتانی کودک دررحم به حالت پایین است وحالت آن غیرطبیعی است
۲- مادردارای شرایطی است که درپزشکی به آن oligohydramnios (کمبود مایع آمنیون)گفته می شود دراین شرایط مادر نمی تواند آمونیون لازم را تولید کند.
این شرایط ممکن است درخانواده سابقه داشته باشد.
عارضه متاتارسوس ادکتوس به ندرت اتفاق می افتد و یکی ازدلائل به داخل بودن پنجه افراداست.
نوزادانی که دچاراین عارضه هستند ممکن است دچار عارضه دیگری به نام دیسپلازیا dysplasia (دش رویش) لگن هم باشند این عارضه باعث می شود که استخوان ران در داخل حفره لگن قرارنگیرد.
تشخیص
تشخیص متاتارسوس بامعاینه فیزیکی بیمار انجام می شود ودارای خصوصیات خاص است .
۱- پاها به طرف داخل است.
۲- ناحیه میانی پا حالت مقعر وناحیه تحتانی آن حالت محدب است.
۳- عارضه متاتارسوس باعث افزایش ارتفاع کمان پا شود.
۴- ممکن است بین انگشت شست وانگشتان دیگریک فاصله باشد.
روش های درمان
برای درمان این بدشکلی لازم است تا به جراح ارتوپد کودکان مراجعه شود و پزشک بر اساس شرایط کودک و شدت ناهنجاری مناسب ترین شیوه درمان را توصیه می کند.
ارائه تمرینات کششی توسط فیزیوتراپیست ، گچ گرفتن استخوان ، تجویز کفش ها و بریس های مخصوص و در نهایت انجام جراحی از جمله مهم ترین راهکارهای درمان متاتارسوس اداکتوس هستند.
انجام تمرینات کششی موجب خم شدن پاها به سمت بیرون و اصلاح ناهنجاری می شود.
استفاده از بریس های مخصوص نیز نقش موثری در درمان این بدشکلی دارد که باید با نظر جراح ارتوپد کودکان مورد استفاده قرار بگیرد ، استفاده زا بریس بسیار راحت تر و موثرتر از گچ گرفتن است به همین دلیل امروزه اغلب جایگزین گچ گرفتن می شود.
حرکات اصلاحی
• جلوی پای کودک را با ملایمت به سمت خارج حرکت دهید تا صاف شود. پا را چند ثانیه، یا در صورت آرام بودن کودک اندکی بیشتر، در این حالت نگه دارید.
• به منظور تحریک پا برای قرار گرفتن در حالت طبیعی، ضربه‌های آهسته‌ای را به جلو، روی پا و پایین پای کودک وارد کنید.
پیشگیری
چون عارضه کاهش مایع آمنیوتیک اطراف جنین، علت احتمالی ناهنجاری است، پیشگیری از بروز این عارضه باید احتمال تولد نوزادی با بیماری چرخش پنجه پا به داخل را کاهش دهد. برای جلوگیری از کاهش مایع دور جنین باید قند خون مادر کنترل و از بروز عفونت قابل انتقال از مادر به جنین جلوگیری شود. کودکان مبتلا به این بیماری غالباً هنگام نشستن یا خوابیدن پاها را به حالتی W شکل روی هم قرار می‌دهند. والدین باید کودک را تشویق کنند تا بدون روی هم گذاشتن پاها روی صندلی بنشیند، البته غالباً این کار تا زمان بزرگ‌تر شدن کودک و رسیدن به سن مدرسه رفتن ممکن نیست.
از آنجایی که بیماری چرخش پنجه پا به داخل گاهی اوقات مادرزادی است، واقعاً هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بروز این ناهنجاری وجود ندارد. اگرچه برخورداری از درمان تخصصی یا مراقبت صحیح از کودک و انجام تمرین‌های مفید در خانه فرایند اصلاح بیماری را شتاب می‌بخشد.
اکثر قریب به اتفاق بیماران در نهایت پایی با ظاهر و عملکرد طبیعی خواهند داشت. درمان این عارضه به ندرت نیاز به جراحی دارد. پزشک اکثر اوقات جراحی را تا زمان ۴ تا ۶ سالگی کودک به تعویق می‌اندازد. جراح ارتوپد کودکان نیز باید در درمان بدشکلی‌های شدیدتر حضور داشته باشد.

صباح محمدی – کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشی