انسان، فضا و فعالیت؛ سه گانه ای که پایه تمامی مفاهیم شهری را تشکیل می دهد. تمامی مفاهیم و نظریه های شهرسازی از دیدگاه های ژرژ اوژن اوسمان ، لوئیس مامفورد و لوکوربوزیه بر اساس این سه مفهموم شکل گرفته است و حال آنکه از سال ۱۹۹۰ با قوت گرفتن نظریه های کنش ارتباطی در تمامی مفاهیم و مکاتب شهرسازی نقش «انسان» پر رنگ تر از دیگر مفاهیم شده است. انسان و کنش های ارتباطی او با یکدیگر، انسان و امکان معیشت سالم او، انسان و آسایش او ، هوای پاک برای انسان و مفاهیم است که طرفدران بسیار زیادی را در بین صاحب نظران شهرسازی در هزاره سوم میلادی دارد.
هر آنچه که در قالب ساخت و ساز عمران قرار دارد در قالب فضا تعریف می شود و هر آنچه که انسان در این فضاها انجام می دهد در قالب فعالیت مفهوم پیدا می کند، شهرسازی یعنی ایجاد تفاهم بین این سه موضوع در شهر، شهرسازی و مدیریت شهری یعنی اهمیت به این سه گانه.
تمامی ساکنان محله های حافظیه، چقاگلان بلوار زن، نوبهار و باغ نی روز هایی را به یاد دارند که با پای پیاده قدم زنان مسیر بلوار شهید بهشتی تا پارک شاهد را قدم زده اند، خاطره ها گفته اند، چه تنهایی ها به فراموشی سپرده شد، چه دوستی ها مستحکم شد، چه عمرها و غم ها از جوانان و میانسالان گذشت، چه رابطه ها شکل گرفته و چه رابطه هایی در این مسیر مستحکم تر شده است ولی به یکباره در یک سیاست عجیب و به دور از تمامی مفاهیم شهرسازی، شورای ترافیک و شهرداری تصمیم به احداث یک پل روگذر و زیرگذر در میدان سپاه گرفته و این مسیر پیاده را کلا به باد فنا سپرده است تا دیوار کنار گذر این مسیر تکیه به دیوار اماکن دولتی حاضر در این مسیر بزند!
***
جناب شهردار قول افتتاح خرداد ماه به جای خود، چند درخت را در میدان سپاه قطع کردید؟

در هزاره سوم تمامی نظریه های زندگی شهری به سمت زندگی سلامت محور انسان هدایت می شود، نقش خودروی عمومی پر رنگ تر از قبل می شود، عبور پیاده و دوچرخه بسیار پر اهمیت تر از قبل می شود، اصولا در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان از مسیرهای خودرویی کاسته و مسیر ویژه عابرین طراحی می شود، در شهرسازی نوین ، ایجاد لاین دوچرخه اهمیت پیدا می کند به نحوی که برای طراحی یک پروژه پل خودرویی روگذر در فضای شهری، علاوه بر فضاهای سواره در مسیرهای مختلف، یک مسیر برای عبور دوچرخه و یک مسیر برای عبور عابر پیاده در نظر گرفته می شود، چرا که در فضای شهری انسان اصلی ترین و مهم ترین عنصر مفهومی است و باید در هر مسیری شرایط عبور برای او محیا شود و حتی برای عبور راحت و البته ایمن انسان طرحی در نظر گرفته شود اما در کرمانشاه در پروژه ای که اساسا نیازسنجی لازم برای آن جای شبهه دارد، ماهیتش با بافت این منطقه کلا در ابهام است و قطعا با توجه به عدم امکان گسترش به پلاک های دولتی اطراف، لاین های کنارگذر سواره به دیوارهای اطراف خواهد چسبید، طراحی یک پل روگذر خودرو شده است؛ انسان و تمامی فضای کنش ارتباطی آن به فنا می رود، «یورگن هابرماس» و تمامی نظریه های انسان محور آن به احترام عبور خودرو جناب شهردار وسیاسیون اینجا سر تعظیم فرود می آورند و درختان یکی پس از دیگری قطع می شوند و پیاده رو اساسا به باد فنا می رود چون اینجا کرمانشاه است ، شهری که انسان و درخت در آن جایگاهی ندارد!
اساسا در شهر کرمانشاه موضوع شهرسازی چیز دیگری است و بر اساس پروژه های عمرانی بدون در نظر گرفتن انسان تعریف می شود، شورای ترافیک به عنوان نهاد سیاست گذار در رفت و آمد شهری بدون در نظر گرفتن انسان و فعالیت، درختان بلوار شهید بهشتی را یکی پس از دیگری قطع می کند تا ستون های سیمانی پروژه ای ناکام به نام منوریل را پایه گذاری کنند و شورای شهر وقت نیز که بدون توجه یا واکنش به آن فقط تسلیم می شود و در شرایط فعلی پس از مشخص شدن عمق فاجعه از زیر بار مسئولیت شانه خالی می کند.
و آنچه می ماند یک شهر بی هویت، بدون فضا، بدون خلاقیت با انبوهی از پل ها و پروژها و مسیر های نیمه کاره است که هر شهرداری با جلب توجه ، یا جمع آوری رای یا هر موضوع دیگری آنها را طراحی کرده است، شورای شهر کرمانشاه نیز اگر از کشمکش های داخلی فارغ شده و فرصتی داشته باشد به حقوق پرسنل شهردای و مساله آسفالت می پردازد، مردم و تمام مسائل شورای شهر باید به فراموشی سپرده شود!
بلوار شهید بهشتی حدفاصل سه راه نوبهار تا پل لب آب (۱۵ خرداد) یک خیابان مشجر بود که شهرساز فرانسوی اگر زنده بود نام بلوار را تنها برای آن به کار می برد، مردم کرمانشاه از حرکت در زیر درختان آن لذت می بردند؛ پاییز زرد، تابستان خنک، بهار معطر و زمستان سفیدپوش درختان خاطره تمامی ساکنان قدیمی کرمانشاه است اما قلم به یاد داشته باش که کسی برای درختان بلوار شهید بهشتی گریه نکرد، کسی برای از بین رفتن پیاده رو ها گریه نکرد، به یاد داشته باش که شهرداران و شوراهای شهر برای قطع کردن یکی پس از دیگری درختان رقابت کردند و شهرداری مشهورتر شد که درختان بیشتری را در این مسیر قطع کرد.
از درختان بلوار شهید بهشتی و بیدهای مجنون میدان سپاه هیچ چیز باقی نمانده است. هیچ چیز…
پژوهشگر دکتری شهرسازی
کمیل نظری