● نخاع چیست؟
● نخاع در کجای بدن انسان قرار دارد؟
● وظیفه نخاع در بدن چیست؟
● در صورت آسیب به نخاع چه تغییراتی در بدن به وجود می آید؟
● }نخاع{ طناب بلندی است که از انتهای سر شروع می شود و تا بالای لگن کشیده می شود.نخاع انشعابات بسیار زیادی دارد که این انشعابات هم چون خیابان های فرعی یک شهر به سرتاسر بدن انسان کشیده می شود.
نخاع به همراه مغز که درون جمجمه (سر) انسان قرار دارد
سیستم عصبی ما را تشکیل می دهند.
● نخاع چه وظیفه ای در بدن ما دارد؟
نخاع هم چون یک خیابان اصلی و در نقش دستیار مغز پیام های حسی را از اندام های بدن به مغز مخابره می کند و دستوراتی که متعاقب این پیام ها توسط مغز صادر می شود را به اندام ها می رساند.
بنابراین بدن ما برای حس و حرکت نیاز جدی به طناب نخاعی دارد.
● بدن چگونه از نخاع محافظت می کند؟
یک استوانه استخوانی که خود از قطعات ریزتری به نام مهره تشکیل شده از نخاع محافظت می کند که ستون فقرات نامیده می شود.
● آسیب به نخاع
آسیب به ستون مهره ها (فقرات) می تواند سبب آسیب به طناب نخاعی شود.
آسیب به طناب نخاعی بسته به این که در کدام قسمت اتفاق بیافتد عوارض متفاوتی را ایجاد می کند.
آسیب نخاعی چیست؟
آسیب نخاعی، نوعی ضربه جسمی بسیار جدی است که به نخاع وارد شده و به احتمال زیاد در اکثر جنبه های زندگی روزمره تأثیر ماندگار و قابل توجهی خواهد داشت.
نخاع، مسئول ارسال پیام از مغز به تمام نقاط بدن و بالعکس می باشد. ارسال پیام های نخاعی، ما را قادر به درک درد و حرکت دادن اندام ها می نماید.
آسیب نخاعی، می تواند سبب جلوگیری از انتقال برخی یا همه پیام های عصبی شود. نتیجه این آسیب، از دست دادن تمام حس و قابلیت حرکت است. آسیب نخاعی نزدیک به گردن، به طور معمول، باعث فلج در قسمت وسیع تری از بدن، نسبت به آسیب های نخاعی در ناحیه کمر می گردد.

انواع آسیب های نخاعی
آسیب های نخاعی، می تواند کامل یا ناقص (جزئی) باشند:
کامل: آسیب کامل نخاعی، سبب ایجاد فلج کامل (از دست دادن عملکرد) در نواحی زیرین قسمت آسیب دیده شده و هر دو طرف بدن را درگیر کند. آسیب کامل نخاعی، ممکن است باعث ایجاد فلج هر چهار اندام (کوادری پلژیا) یا نیمه تحتانی بدن (پاراپلژیا) گردد.
ناقص: پس از ایجاد آسیب ناقص نخاعی، برخی عملکردها در یک یا هر دو طرف بدن باقی می ماند. در این حالت، بدن و مغز هنوز می توانند از مسیرهای خاصی ارتباط برقرار کنند.
توانایی شما در کنترل اندام های خود پس از آسیب نخاعی به دو عامل بستگی دارد: محل آسیب در امتداد نخاع و شدت آسیب نخاع.
دلایل عمده آسیب های نخاعی
شایعترین علل صدمات نخاعی عبارتند از:
تصادفات وسایل نقلیه موتوری: تصادفات اتومبیل و موتورسیکلت علت اصلی آسیب های نخاعی است که تقریبا نیمی از آسیب های جدید نخاع را هر ساله تشکیل می دهد.
سقوط: آسیب نخاعی بعد از ۶۵ سالگی بیشتر در اثر زمین خوردن ایجاد می شود. به طور کلی ، زمین خوردن باعث حدود ۳۱٪ از آسیب های نخاعی می شود.
اعمال خشونت آمیز: بیش از ۱۳٪ از آسیب های نخاعی ناشی از برخوردهای خشن است که معمولا شامل زخم های ناشی از گلوله و زخم چاقو است.
آسیب های ورزشی و تفریحی: فعالیت های ورزشی ، مانند ورزش های ضربه ای و غواصی در آب کم عمق ، باعث ایجاد حدود ۱۰٪ از آسیب های نخاعی می شود.
مصرف الکل: بیماریها سرطان ، آرتروز ، پوکی استخوان و التهاب نخاع نیز می تواند باعث آسیب نخاعی شود.
علائم
برخی از علائم ضایعه نخاعی عبارتند از:
● اختلال در راه رفتن
● از دست دادن کنترل مثانه یا روده
● عدم توانایی در تحرک دست و پاها
● احساس بی‌حسی یا گزگز اندام
● کرختی
● سردرد
● درد، فشار و خشکی کمر و گردن
● نشانه‌های شوک
● موقعیت غیرطبیعی سر

توانبخشی آسیب نخاعی

اعضای تیم توانبخشی هنگامی‌که بیمار در مراحل اولیه بهبود می‌باشد درمان را آغاز می‌کنند. اعضای تیم شامل پزشک، متخصص کاردرمانی، پرستار توانبخشی، روانپزشک، مددکار، متخصص تغذیه، متخصص بازآفرینی، متخصص فیزیوتراپی و آسیب‌های نخاعی می‌باشند. درمانگران در طول مراحل اولیه توانبخشی معمولا به حفظ، تقویت عمکرد عضلات، بازسازی مهارت‌های حرکتی و یادگیری تکنیک‌های مختلف برای انجام کارهای روزانه می‌پردازند. آموزش تاثیرات ناشی از قطع نخاع، پیشگیری از عوارض جانبی، بازسازی زندگی شخصی و افزایش کیفیت زندگی در حیطه کاری تیم توانبخشی می‌باشد. بیماران در طول توانبخشی مهارت‌های جدید را کسب کرده و نحوه استفاده از تجهیزات و تکنولوژی‌هایی که موجب تحرک و استقلال آن‌ها می‌شود را می‌آموزند. مزایای دوره توانبخشی عبارتند از: تشویق به انجام فعالیت و سرگرمی‌های دلخواه، حضور در اجتماع، مشارکت در ورزش و بازگشت به کار و تحصیل اشاره کرد.

صباح محمدی – کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشی